Makina Mühendisleri Odası Kocaeli Şube Gebze İlçe Temsilciliği Yürütme Kurulu İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Komisyonu dün akşam toplanarak işçi sağlığı hakkında görüş bildirdi.

Dilek Dayar anısına.

Babası seyyar satıcılık yaparak, annesi evde çalışarak kızlarını okutuyor. Bir emekçi çocuğu, hedefi odaklanmış, okuyacak iş bulacak. Maçka Akif Tuncel Anadolu Meslek Lisesi’nin başarılı bir öğrencisi. Işık Üniversitesi Mimari Restorasyon Bölümü’nü burslu kazanıyor ve bu okuldan başarıyla mezun oluyor. 5 Aralık 2017 tarihinde işe başlıyor. Dilek, Ekim ayında 24 yaşına girecekti, giremedi, ailesinin yüzü belki de hiç gülmeyecek tüm evladını yitiren ana babalar gibi. 

26 Temmuz günü Sirkeci'de, tarihi Büyük Postane binasının restorasyonunda, restoratör olarak çalışan 23 yaşındaki Dilek Dayar iskeleden düşerek hayatını kaybetti. Bina kenarındaki saçaklarda çalışan mimari restoratör Dilek Dayar ve arkadaşı şiddetli bir yağmurun başlaması üzerine işi bırakıp bellerindeki kemere bağlı olan halatları çıkararak iskeleden yaklaşık 130-150 santimetre uzaklıkta bulunan bina kısmına geçmek istiyor. Arkadaşı binaya geçmeyi başarırken, Dilek aradaki boşluktan düşerek yaklaşık 20 metre aşağı düşüyor. Olayın tek tanığı olan iş arkadaşı, arkasından bir ses duyduğunu, döndüğünde ise Dilek’i göremediğini söylüyor.

Her yıl binlerce emekçi çalışma ortamından ya da çalışma koşullarından kaynaklanan nedenlerle hastalanıyor, sakat kalıyor ya da yaşamını yitiriyor. Emekçilerin yaşamını ve sağlığını kaybetmesine yol açan bu olaylar iş kazası olduğunda bazen, meslek hastalığı olduğunda ise neredeyse hiçbir zaman resmi kayıtlara geçiril(e)miyor. 

2018 yılının ilk 7 ayında 1103 emekçinin ölümüne neden olan iş kazalarının çok büyük bir bölümü ne yazık ki haber değeri bile görülemedi. 

 Bir olayın kaza olarak nitelendirilebilmesi için öngörülemez / önlenemez olması gerekir. Oysa madenlerde, tersanelerde, inşaatlarda, atölyelerde, ofislerde, fabrikalarda gerçekleşen tüm olaylar önceden öngörülebiliyor ve engellenme olanağı bulunuyor.  

İş kazalarının takibi sürecinde de çoğunlukla gerçek sorumlular gizlenmeye, sorumluluklar iş güvenliği alanında çalışan uzman ve hekime yıkılmaya çalışılırken, iş yerini idari ve finansal olarak yönetmede söz sahibi olan işverenler ile denetimden sorumlu kamu otoritesi ise sorgulama dışı bırakılıyor. 

İSİG Meclisi’nin Temmuz ayında yaşanan iş cinayetlerine ilişkin yayınladığı verileri aşağıda sizlerle paylaşmak istiyoruz.

Yüzde 86’sını ulusal ve yerel basından; yüzde 14’ünü ise işçilerin mesai arkadaşları, aileleri, iş güvenliği uzmanları, işyeri hekimleri ve sendikalardan öğrendiğimiz bilgilere dayanarak tespit ettiğimiz kadarıyla Temmuz ayında en az 195 işçi iş cinayetlerinde yaşamını yitirdi.

Raporumuzda meslek hastalığı nedeniyle gerçekleşen sadece dört iş cinayeti var (üç çiftçi ve bir inşaat işçisi). Oysa ILO ve WHO verilerine göre 1 iş kazası sonucu ölüm karşılığında yaklaşık 6 meslek hastalığı sonucu ölüm olmaktadır.

• Elimize yeni ulaşan bilgiler ışığında Ocak ayında en az 144, Şubat ayında en az 128, Mart ayında en az 129, Nisan ayında en az 188, Mayıs ayında en az 169, Haziran ayında en az 150 işçi ve Temmuz ayında en az 195 olmak üzere; Türkiye’de 2018 yılının ilk yedi ayında en az 1103 işçi iş cinayetlerinde yaşamını yitirdi.

• 195 emekçinin 156’sı ücretli (işçi ve memur), 39’u kendi nam ve hesabına çalışanlardan (çiftçi ve esnaf) oluşuyor...

• Ölenlerin 8’i kadın işçi, 187’si erkek işçi. Kadın işçi cinayetleri tarım, tekstil, inşaat, enerji ve sağlık işkollarında gerçekleşti…

• 3’ü 14 yaş ve altında olmak üzere 7 çocuk işçi can verdi. Çocuk işçi cinayetleri tarım, gıda ve inşaat işkollarında gerçekleşti...

• 16 mülteci/göçmen işçi yaşamını yitirdi. Mülteci/göçmen işçilerin 11’i Suriyeli, 3’ü Afgan, 1’i Iraklı ve 1’i Pakistanlı...

• Ölümler en çok inşaat, tarım, taşımacılık, metal, enerji ve gıda işkollarında gerçekleşti. Gerçekleşen iş cinayetlerinin yüzde 29’u inşaatta ama (çiftçi ve esnaf ölümlerini çıkarıp) sadece ücretliler açısından baktığımızda bu oran yüzde 38’e çıkıyor. 

Tarımda ölenlerin ise en az yüzde 40’ı ücretli. Yüzde 60’ını oluşturan çiftçi ölümlerinin ise bir kısmının başkasının tarlasını işleme vasıtasıyla ücretli olarak değerlendirilmesi gerektiğinin altını çizmekle beraber net olarak bir oran veremiyoruz.

• En fazla ölüm nedeni yüksekten düşme, trafik/servis kazası ve ezilme/göçük. Her ay bu nedenler sıralama değiştirerek ilk üç sırada yer alıyor. Bu ay elektrik çarpması nedenli iş cinayetlerinde artış gözüküyor.

• Temmuz’da Türkiye’nin 55 şehrinde ve yurtdışında üç ülkede iş cinayeti gerçekleştiğini tespit ettik. En çok iş cinayeti İstanbul, Antalya, Kocaeli, Adana, Ankara, Denizli, Aydın, Düzce, Mersin, Samsun, Şanlıurfa ve Tekirdağ’da yaşandı.