Migren hakkında bilmeniz gerekenler

Dünya Sağlık Örgütü tarafından en çok kısıtlılık yapan hastalıklar arasında ele alınan migren hastalığını Medical Park Gebze Hastanesi Nöroloji Uzmanı Uzm.Dr.Zehra Duygu Ekmekçi Doğan anlatıyor.

Migren, tüm baş ağrısı hastalıkları içinde hekime en fazla başvuru nedeni olan durumdur. Dünya Sağlık Örgütü tarafından en çok kısıtlılık yapan hastalıklar arasında ele alınmıştır. Migren tanısı için özel bir laboratuvar testi veya radyolojik inceleme yoktur. Migren ağrısı orta şiddette veya şiddetli bir ağrıdır. Karakteristik olarak tekrarlayıcıdır, ataklar 4 ila 72 saat kadar sürebilir. Yüzde 80 hastada tek taraflıdır ve zonklayıcıdır, ağrı taraf değiştirebilir. Atak sırasında sıklıkla ışıktan ve sesten rahatsızlık, merdiven çıkma gibi fiziksel eylemlerle ağrıda artış olabilir. Ağrıya sıklıkla bulantı veya kusmanın eşlik edebilir. 

Migren her yaşta görülebilir ancak en sık 20-40 yaşlarında ortaya çıkar. Çocukluk çağında cinsiyet farkı görülmezken, bu oran adet döneminden itibaren kadınların lehine artar. Kadınların yaklaşık % 20'sinin, erkeklerin ise % 8'inin migrenli olduğu bilinmektedir. 

Bugün için migren, genetik faktörlerin çevresel faktörlerle etkileşim gösterdiği kompleks çok genli bir hastalık olarak kabul edilmektedir. Migrenin ailesel özellik gösterdiği uzun zamandır bilinmektedir. Klinik gözlemler, migren baş ağrılarının adet dönemi öncesinde daha sık ve daha şiddetli olduğunu ortaya çıkarmıştır. Bu tablonun altında östrojenin yattığı düşünülmekle birlikte net olarak kanıtlanmış bir mekanizma yoktur.

Migren çoğu kez öncesinde bir nörolojik belirti olmaksızın ortaya çıkarken (aurasız migren), migrenli hastaların %10–15 kadarında ağrıların hemen öncesinde 5–60 dakika arası süren, geçici nörolojik belirtiler görülebilir (auralı migren). En sık görsel (beyaz ışıklar görme, kırık çizgiler görme gibi) veya dilde-yüzde-kolda uyuşma, güçsüzlük, konuşmada bozulma gibi bulguların birkaçı veya baş dönmesi (vertigo) gibi bulgular şeklinde aura olabilir.

Migren ataklarında baş ağrısının yanı sıra kişide aşırı duyarlılık-tepkisellik, depresif duygu durumu, durgunluk/donukluk, konsantrasyon ve dikkatte azalma, düşüncede yavaşlama, kelime bulma güçlüğü, konuşurken takılma, artmış ışık-ses-koku duyarlılığı, esneme, uyuma isteği olabilir. Aynı zamanda halsizlik, açlık, tatlı yeme isteği, iştah artışı veya iştahsızlık, aşırı su içme, vücutta su tutulması, sık idrara çıkma, kabızlık veya ishal hali görülebilir.

Migreni tetikleyen durumlar kişiden kişiye farklılık gösterebilir. 

•Az ya da fazla uyumak, açlık/öğün atlamak, susuzluk gibi durumlar migren ataklarını tetikleyebilir. 

•Çok parlak ve yanıp sönen ışıklar, bazı keskin kokular ve iklim değişiklikleri migren ağrılarını etkiler. 

•Olgunlaşmış peynirler, alkollü içecekler, sakatatlar, şarküteri ürünleri, deniz ürünleri (kalamar, karides, midye), yağlı ve baharatlı yiyecekler, kafeinli içecekler (çay, kahve, asitli içecekler), çikolata ve kakao, bakla, maya, marine veya salamura veya fermente edilmiş besinler, bazı baklagiller gibi bazı gıdalar migren rahatsızlığı olan hastalarda dikkatli tüketilmelidir. 

Baş ağrısı nedeniyle hekime başvuran hastanın şikayetleri değerlendirilir ve nörolojik muayenesi yapılır. Baş ağrısına neden olabilecek ikincil nedenleri dışlamak üzere çeşitli tetkikler yapıldıktan sonra klinik olarak migren tanısı konulan hastanın tedavisi planlanır. 

Migrende ilaç tedavisi ataklardan korunmaya yönelik “profilaktik” (önleyici/koruyucu tedavi) ve atağın ağrı, bulantı, kusma gibi yakınmalarının giderilmesine yönelik “atak (akut/ağrı) tedavisi” olarak iki şekilde yapılır. Profilaktik tedavi belirli bir süre boyunca düzenli ilaç kullanarak ağrı sıklığını ve şiddetini azaltılmaya yöneliktir. Profilaktik tedavide uygulanacak tedavi her hasta için özel olarak karar verilmelidir.