2023 yılında ya da daha erken yapılabilecek bir genel seçim bilindiği gibi Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile Parlamenter Sistem'e geri dönüşü savunan ittifakların mücadelesi içerisinde geçecek.
Seçimden nasıl bir sonuç çıkacağını daha şimdiden bilmek zor ancak siyaseti iyi takip edenlerin kulağına bugünlerde “Madem Parlamenter Sistem'e tekrar dönüş isteği var o zaman vekilleri de halk seçsin, partiler seçim öncesi milletvekili adaylarını ön seçim yolu ile belirlesin” ifadeleri gelmeye başladı.
“Partiler milletvekili adaylarını, belediye başkan adaylarını , il genel meclisi ve belediye meclis üyesi adaylarını da ön seçim yolu ile belirlesin” talebi biz kendimizi bildik bileli istenilen ancak bir türlü hayata geçirilemeyen beklentiden öteye geçemiyor.
Burada ön seçimi yani adayları her noktada ön seçim yolu ile yandık sandık koyarak belirleyen CHP’nin hakkını teslim etmek gerekiyor, siyasetin bu kadar tepeden yapıldığı bir ülkede CHP’nin yaptığı en azından demokrasinin artı hanesine yazılabilir.
Hatırlayan okuyucularımız vardır 1991 yılında yapılan milletvekili genel seçiminde seçmen gönlündeki siyasi partiye oy verdikten hemen sonra partisi ile birlikte TBMM’de görmek istediği milletvekili için tercih oyu kullanıyor böylesi bir durumda da parti içerisinde “Sen liste başı oldun ben ikici sıraya yazıldım” tartışmasına son veriliyordu.
1991 yılında yapılan seçimde uygulanan tercih sistemi “Hemşericiliğe, bölgeciliğe” yol açılıyor diye kaldırıldı ve o gün bu gün bir daha gündeme gelmedi ancak tercih sisteminin kaldırılmasının en önemli sebebinin adı sanı duyulmamış pek çok adayın tercih dolayısı ile milletvekili seçildikten sonra tahakküm kurmak isteyen parti liderlerine “-Efendim beni siz seçtirmediniz seçmen benim için tercih kullandı” korkusundan olduğu çok net bir şekilde biliniyor.
Bunun dışında bizim hatırladığımız milletvekili adaylarının sandık yolu ile belirlenmesi 1999 yılında MHP tarafından hayata geçirilmişti, 1999 yılında yapılan genel seçim öncesi MHP tüm il merkezlerinde var olan kapalı spor salonlarına sandık koymuş, partinin delegeleri ile partiye yakın STK’lar oy kullanarak milletvekili sıralamasını gerçekleştirmişlerdi.
MHP ön seçim yolu ile milletvekili aday belirleme işlemini 03 Kasım 2002 yılında yine denedi, 1999 yılında olduğu gibi her ilin merkezindeki kapalı spor salonuna sandıklar konuldu, seçim yapıldı sıralamalar belli oldu ancak sırlamasının belli olmasından birkaç gün sonra parti merkezi ilk sıraların nerede ise tamamını değiştirdi, “Madem benim yaptığım sıralamayı beğenmiyorsunuz öyle ise ne haliniz varsa görün” diyerek küstü ve ortaya 03 kasım 2002 tarihindeki kötü netice ile karşı karşıya kaldı.
O günden sonra CHP dışındaki siyasi partilerin biz ön seçim yaptıklarına şahit olmadık. Partilerin genel merkezlerinin bir kısmı salonlarda sonucunu kimsenin bilmediği ve ömrünün sonuna kadar öğrenilmeyecek temayül yoklaması yaptı ama çok büyük bir kısmı da Türkiye’nin bir türlü sona ermeyen olağanüstü şartları dolayısı ile genel merkez ataması yolu ile adaylarını belirledi.
Siyasi partilerin milletvekili adaylarını ön seçim yolu ile belirlemesi bir noktada siyasetteki taşların yıllar sonra yeniden yerine oturmasına vesile olacağı gibi 12 Eylül ürünü siyasi partiler kanunun ortadan kalkmasına da vesile olacaktır.
Herhangi bir siyasi partiden milletvekili olup TBMM’ye gitmeyi düşünen yüz binlerce siyasetçi ön seçim yapılmaması sonucu bir noktada kim vurduya gidiyor. "Bende genel merkez tarafından ataması yapılan sıralamaya konulan isimlerde olmayan çok sayıda meziyet var ancak genel merkezin beni neden tercih etmediğini bilmiyorum" diye düşünen çok sayıda aday adayı ömrünün sonuna kadar bu sorunun cevabı bulmaya çalışıyor.
Halbuki ön seçim olsa milletvekili adayları hakim huzurunda sadece partinin o ildeki üyeleri tarafından belirlense sıralamaya giremeyenlerde “Demek ki ben yeteri kadar çalışamadım, kendimi partililere tanıtamadım, burada beni sırlamaya koymayan üyelerin değil benim suçum var, daha çok çalışayım gelecek dönem de yapılacak seçimde sıralamaya gireyim” diye düşünüp kimseye kırılmayacaktır.
Son söz: Adayları sandık koyup ön seçim yolu ile belirlemek her zaman iyidir.
