KİTAP okumak çocuklarda, kelime hazinesinin gelişimi, dil gelişimi, muhakeme becerileri, algı ve odaklanma becerilerinin artması, dinleme ve konuşma becerileri, genel kültür, hayal gücünün artması, yaratıcılığın desteklenmesi, iletişimin güçlenmesi gibi gelişim alanlarını destekleyen önemli bir etkinliktir.
Pek çok ebeveyn gibi siz de çocuğunuzun kitapları seven, fırsat buldukça kitap okuyan yani kitap okuma alışkanlığı olan bir çocuk olmasını istersiniz. Ama çocuğunuzun kitaplarla ilişkisi ödevlerinin bitmesiyle son bulabilir, ödevleri biter bitmez tüm kitapların sayfaları kapanıyor olabilir. Kitap okuması için yaptığınız hatırlatmalar da bir kulağından girip diğer kulağından çıkabilir.
Böyle bir durumda çocuğunuzu kitap okumaya zorlamak, bu alışkanlığı kazanmasından ziyade kitaplardan daha fazla da uzaklaşmasına neden olabilir. Peki, çocuklarınıza kitap okuma alışkanlığını nasıl kazandırabilirsiniz?
Kitap okuma alışkanlığı küçük yaşlarda kazanılır. Bu nedenle çocuğa daha okuma yazmayı öğrenmeden kitabın önemini vurgulayacak uygulamalar içine girilmelidir. İlköğretime başlamadan önce çocuğa alınan boyama kitapları, resimli kitaplar veya sesli-hareketli kitaplar, onun kitabı ve okumayı sevmesinde ilk adımları atması için uygun yayınlardır. Ayrıca uyumadan önce çocuğa kitap okumak ideal bir yol olabilir.
Model olma, en iyi öğrenme şeklidir. Çocuğun ebeveynini veya diğer aile bireylerini kitap okurken görmesi çok önemlidir. Günün belirli bir saatinde, bütün aile bireylerinin katılımının sağlandığı kitap okuma saatlerinin düzenlenmesi çocuğa önemli bir motivasyon kazandıracaktır.
Evde etkili okuma zamanları yaratılmalıdır. Televizyon, radyo, bilgisayar ve tüm elektronik oyunları kapatarak, bu süreyi çocukla kitap okuyarak veya kitaplarla kaliteli zaman geçirilmesi sağlanarak değerlendirilmelidir. Televizyon, bilgisayar, oyun ve spor aktiviteleri dışında “okuma zamanları” yaratılarak çocukla birlikte özel vakitler geçirilip aranızdaki bağı güçlendirmek önemlidir. Bu ona değer verildiğinin önemli bir göstergesidir.
Evde okunan kitaplar hakkında konuşulmalıdır. Kitap okumayı destekleyen bir diğer uygulama da kitabı günlük hayatın içine sokmaktır. “……adlı kitap çok güzelmiş, ……dan bahsediyor, aynı yazarın …… kitabı da güzel” gibi sözler mutlaka çocuğun zihninde yer eder. Bir süre sonra o da okuduğu kitaplardan bahsedebilmek ve ebeveyni gibi konuşabilmek için daha fazla okuma yolunu seçecektir. Her çocuğun bir kütüphanesi olmalıdır.
Çocuklara, evde onların kendi tercih ettikleri bir mekânda kütüphane için yer ayrılması, kendi kütüphanesini kendisinin yapabilmesi, süslemesi, boyaması için olanaklar sağlanması kitap okumayı destekleyen bir diğer uygulamadır. Bu şekilde çocuk, kitabını ve kütüphanesini daha çok sahiplenecek, kitap alma, kitap edinme ve para biriktirerek kitap sayısını arttırma davranışları görülecektir.
Kitabevlerine ve kitap fuarlarına gidilmelidir. Kitabevlerine birlikte gitmek, sabırla kitapları incelemesine ve seçmesine izin vermek onları heveslendirecektir. Böylece okumanın, istediği zaman farklı dünyalara gidebileceği bir yolculuk olduğunu keşfedecektir. Düzenli olarak kitabevleri ziyaret edilebilir.
Çocukla beraber kitaplar incelenerek, yeni çıkanlar hakkında yorumlar yapılabilir ve eğer bütçeye uygun ise tercih ettiği kitap/kitaplar alınabilir. Kitap fuarlarına yapılan geziler de özellikle kitap bilincini geliştirmek için önemli fırsatlardır. Bu fuarlarda birçok insanın kitaplarla ilgilenmesi kitap okumanın doğal bir alışkanlık/davranış olduğu konusunda çocuğa bir fikir verecektir.
Kitap en güzel hediyedir. Her akşam elinde hediyeler ile işten eve gelen bir anne ve/veya bir baba her çocuğun en büyük hayalidir. Ancak bu hediye eğer her akşam çikolata oluyorsa, çocuğun dişlerinin çürümesine ve sağlıksız bir şekilde büyümesine sebep olacaktır. Bu nedenle çocuğa her fırsatta kitap hediye ederek, hediye almanın sevindirici bir olay olduğu hissi yaratılmalı, bunun eğlendirici ve aynı zamanda değerli bir hediye olduğu izlenimi uyandırılmalıdır.
Okunan kitaplarla ilgili bir defter oluşturulabilir. Çocuğa küçük bir defter verilerek okuduğu kitapların isimleri, sayfa sayısı, yazarı, konusu ve okuduğu tarih aralığını not etmesi sağlanabilir. Belirli aralıklarla çocuğun okuduğu kitap sayıları tespit edilerek artış olduğu durumlarda ödüllendirilebilir. Bu şekilde de kitap okuma alışkanlığı desteklenmiş olacaktır.
Kitap seçimi konusunda çocuk yönlendirilebilir. Her yaşın ilgisini çekebilecek özelliklere sahip bir kitabı vardır. Küçük çocuklar daha çok resimli kitaplara bakmaktan hoşlanırlarken, ilköğretim seviyesindeki çocuklar resimli kitapların yanı sıra çocuk romanlarını, bilgi veren kitapları ile fen-doğa kitaplarını tercih ederler. Bu nedenle çocuğun yaş grubuna göre okumasının uygun olduğu kitaplar seçilerek ona önerilebilir.
Okudukları kitabın yazarları hakkında bilgi verilmelidir. Ölmüş veya hayatta olan yazarları tanımak çocuğun okuma bilincini oluşturmada önemli bir husustur. Özellikle kitap fuarlarına, imza günlerine çocuğu götürüp yazarları görmesi ve konuşması sağlanmalıdır. Böylece kitap yazarları hakkında bilgi sahibi olmaya başlayacak, yazarını bildiği bir kitabı daha da heyecanla okuyacaktır.
Kitap ile ilgili dergiler, yazılar ve televizyon programları takip edilebilir. Televizyonlarda yeni çıkan veya çok satan kitaplar üzerine hazırlanan programlar çok fazla olmamasına karşın kitap üzerine yayınlanan gazete ekleri, dergiler, internet siteleri mevcuttur. Çocuğa rehberlik edilerek bunları takip etmesi sağlanırsa okuma davranışı da desteklenmiş olur.
. Çocuk kütüphane ile tanıştırılmalıdır. Kütüphaneler internet sayesinde yavaş yavaş eski işlevselliklerini yitirseler de kitap düşkünleri için hala vazgeçilmez yerlerdir. Uygun bir zamanda çocuk kütüphaneye götürülüp, gezdirilebilir, üye olması sağlanabilir. Bu şekilde çocuğun kütüphaneyi benimsemesi kolaylaşacak ve kendisi için yeni kitaplar seçebilmesi açısından düzenli olarak kütüphane ziyaretini alışkanlık haline getirecektir.
. Kelime oyunları kitap okumayı teşvik edebilir. Çocuklara diğer oyunların yanı sıra kelime oyunları oynaması önerilebilir. Aile içerisinde ebeveynlerin de katılacağı şekilde kelime oyunları oynanabilir. Böylelikle çocuğun kelime hazinesi artacağından kelime oyunlarında da elde edeceği başarı fazlalaşacaktır.
Dergi, gazete ve diğer yayınlar takip edilmelidir. Okuma alışkanlığı sadece kitap ile sınırlı değildir. Özellikle çocuk dergileri ilgi çekici tasarım ve içerikleriyle çocukların tercih ettikleri yayınlar arasında yer almaktadır. Bir çocuk dergisine abone olunarak, çocuğun süreli yayınları takip etmesini öğrenmesi sağlanabilir.
