Yıkanmak vücudun yüzeyindeki deriye nefes aldıran, insanı terden, kirden, mikroptan arındıran, rahat ettiren, serinleten, canlandıran, huzur veren, temizleyen bir eylemdir.
***
Eskiden kurun, teşt, kova, leğen ve tenekelerde ısıtılan sıcak su olur onunla bir maşrapa yardımıyla su dökülerek yıkanılırdı,
Evlerde bugün ki küvete benzeyen duş odası şeklinde ahşap olan banyolar vardı.
***
1970 li yıllarda Devletin okullarındaki öğretmenler öğrencilerine haftada bir kez mutlaka yıkanma gereğini anlatırlardı. Haftada bir yıkanmak medeni ve temiz olanın birinci şartıydı.
Hatta bir çeşit emir kipiydi. Haftada bir gün yıkanılacak! Bu bir gün pazar olurdu nedense.
Haftanın son günü pazar. Malum pazartesi yoğun bir gün başlangıcı. Aile efratları ya işe gidecek ertesi gün ya da okula gidecek.
***
Yüzde doksan dokuzu Müslümandı bu ailelerin. Temizlikte imandan geliyordu madem.
***
Tabi o zaman şimdiki kadar su yok, sıcak su hak getire. Şampuan yok, sabun zor bulunuyor. Karakargalar çeşme başında sabunu görmeyegörsün peynir sanıp kaptığı gibi havalanıyor. Günlük konuşmalarımız da kuşlar için çok kullandığımız kuş beyinli lafı da buradan geliyordur muhakkak.
***
İngiltere de insanlar senede bir kez Mayıs ayında banyo yapıyormuş ve henüz kötü kokmadıkları için Haziran ayında evleniyorlarmış. On beşinci yüzyıllarda Gelinlerin ellerinde bir buket çiçek taşımasının sebebi ise vücutlarındaki kokuyu bastırmakmış! İçi sıcak su dolu bir fıçıda yaptıkları banyonun öncelik sırası ise, önce evin erkeği, sonra kadın ve çocuklar şeklindeymiş. Yıkanırken hep aynı suyu kullandıklarını da hatırlatmakta fayda var!
***
Paris'te Banyoculuk meslek haline gelmiş. İkişer kişi bakır teknesi olan arabayla sokakları gezermiş, Yıkanmak isteyenlerin evlerine bu bakırı yerleştirip içine kovayla sıcak su taşıyıp insanları yıkarmış.
***
Roma İmparatoru Neron'un annesi ve eşi Popee, eşek sütüyle yıkanarak tarihte yerini almış.
Fransız tarihçi Michelle Roma'nın durumunu 'Bin yıl boyunca bir tek banyo bile yapılmadı' şeklinde dile getirmiş.
Rönesans'la birlikte Avrupa'da su kullanımından daha da uzaklaşılmış ve pisliğe alışan toplumda banyo yapıp yapılmayacağına doktorlar karar verir olmuş, çünkü suyun mikrop ve hastalık taşıdığı söylenmekteymiş. Avrupa'nın tekrar banyo alışkanlığı elde etmesi 19. yüzyılı bulmuştur.
***
Gelelim Evliya çelebiye.
Evliya Çelebi 16. yüzyılda Avrupa'da hamamların yapılmasına son verilirken, İslam Dünya'sında temizliğin ön planda olması nedeniyle Türklerin aldıkları şehirlere hamamlar yapmaya başladığını ve 17. yüzyılda İstanbul'da 302 çarşı hamamı, 14.536 saray ve konak hamamı bulunduğunu söylemiş.
***
Roma hamamlarında yaşanan sefahatin ardından, erken Hıristiyan kilisesi temizliği bırakmıştı.
6. yüzyılda da Aziz Benedict, "banyo ancak bazı durumlarda izne tabidir" diyordu.
Aziz Francis ise, "yıkanmamış vücudun dindarlığın işareti" olduğunu söylüyordu.
Kastilya Kraliçesi İsabella yaşamında sadece iki defa banyo yapmış olmakla övünmüştü; doğumunda ve evliliğinden önce...
Avrupa dan ülkesine dönen bir Rus elçi ülkesine döndüğünde, Çar’a verdiği raporunda “14.Louis’nin tıpkı vahşi bir hayvan gibi koktuğunu” bildirmiş.
Ruslar ’da banyo kültürü vardı, ayda sadece bir kez. Bu yüzden hiç yıkanmayan Avrupalıları, vahşi bir hayvana benzetirlerdi.
***
Amerikalı kolonicilerin liderleri, banyoyu ve çıplaklığı hiç de "masum" bulmuyorlardı. Pennsylvania ve Virginia eyaletlerinde kanunlar banyoyu yasaklıyor ve sınırlar getiriyordu. Philadelphia'da bir dönem, bir ay içerisinde birden fazla banyo yapan kişiler hapse bile atılmıştı.
***
Çok şükür bizi de haftada bir yıkanmadık diye hapse atma fikri oluşmadı.
***
O medeni ve çağdaş denilen batıya baktığımızda biz Anadolu coğrafyasındaki insanların çok daha medeni, temiz ve kültürlü olduğunu görmekteyiz.
Müslümanlar beş vakit namaz kıldıklarından abdest alırlar. Sürekli temiz olmak zorundalar.
Çağdaş uygarlık seviyesine ulaşmış batılı insanlar ise her gün duş yapar yıkanırlar.
***
Haftada bir gün yıkanılacak! Emir kipi bireylerin içlerinde haftanın her günü yıkanılacak halini alarak çok şükür günümüze kadar gelmiştir. Kısa zamanda bir günden her güne daha çok temizlik gelişme göstermiştir.
***
Şimdi haftada bir gün yıkanılmayacak emri verilebilir.
